آزمایش کلسیم خون | تفسیر آزمایش کلسیم خون | Ca

آزمایش کلسیم خون | تفسیر آزمایش کلسیم خون | Ca

کلسیم خون (کلسیم توتال | یونیزه، Ca) Calcium, Blood (Total/Ionized Calcium, Ca)

 

مقادیر طبیعی در آزمایش کلسیم خون:

سن	mg/dL	mmol/L
کلسیم توتال
< 10 روز	7.6-10.4	1.9-2.60
بند ناف	9-11.5	2.25-2.88
10 روزه تا 2 ساله	9-10.6	2.3-2.65
کودکان	8.8-10.8	2.2-2.7
بالغین *مقادیر در افراد مسن کاهش می یابند.	9-10.5	2.25-2.75
کلسیم یونیزه
نوزادان	4.20-5.58	1.05-1.37
2 ماهه تا 18 ساله	4.80-5.52	1.20-1.38
بالغین	4.5-5.6	1.05-1.30

 

مقادیر بحرانی در آزمایش کلسیم خون:

کلسیم توتال:

< mg/dL 6 یا > mg/dL 13 یا < mmol/L یا > mmol/L 3.25 (واحد SI)

کلسیم یونیزه:

< mg/dL 2.2 یا > mg/dL 7 یا < mmol/L 0.78 یا > mmol/L 1.58 (واحد SI)

 

کاربرد آزمایش کلسیم خون:

آزمایش کلسیم سرم برای ارزیابی عملکرد پاراتیروئید و متابولیسم کلسیم با اندازه گیری مستقیم مقدار کل کلسیم در خون استفاده می شود. سطح سرمی کلسیم برای نظارت بر بیماران مبتلا به نارسایی کلیه، پیوند کلیه، هیپرپاراتیروئیدیسم و بدخیمی های مختلف استفاده می شود. همچنین برای نظارت بر سطح کلسیم در طول و بعد از تزریق خون با حجم زیاد استفاده می شود.

توضیح آزمایش کلسیم خون:

کلسیم سرم در بسیاری از مسیرهای آنزیمی متابولیک ضروری است. برای انقباض عضلات، عملکرد قلب، انتقال جریان عصبی و لخته شدن خون حیاتی است. آزمایش کلسیم سرم برای ارزیابی عملکرد پاراتیروئید و متابولیسم کلسیم با اندازه گیری مستقیم مقدار کل کلسیم در خون استفاده می شود. استخوان و دندان ها به عنوان مخزن کلسیم عمل می کنند. هنگامی که سطح خون کاهش می یابد، ترشح هورمون پاراتیروئید (PTH) تحریک می شود. این هورمون بر روی مخازن عمل می کند تا کلسیم را در خون آزاد کند. حدود نیمی از کل کلسیم در خون به شکل آزاد (یونیزه) و حدود نیمی از آن به شکل متصل به پروتئین (بیشتر با آلبومین) وجود دارد. سطح سرمی کلسیم معیاری برای هر دو است. در نتیجه وقتی سطح آلبومین سرم پایین باشد (مانند بیماران مبتلا به سوء تغذیه)، سطح سرمی کلسیم نیز پایین خواهد بود و بالعکس. به عنوان یک قانون کلی، سطح کل کلسیم سرم به ازای هر 1 گرم کاهش در سطح آلبومین سرم تقریباً 0.8 میلی گرم کاهش می یابد. آلبومین سرم باید با کلسیم سرم اندازه گیری شود.

شکل یونیزه شده کلسیم نیز می تواند با تکنیک های الکترود انتخابی یونی اندازه گیری شود یا از چندین فرمول موجود محاسبه شود. مزیت اندازه گیری فرم یونیزه این است که تحت تأثیر تغییرات سطح آلبومین سرم قرار نمی گیرد. بسیاری از آزمایشگاه ها تجهیزات لازم برای انجام سنجش کلسیم یونیزه را ندارند. مطمئناً وقتی سطح آلبومین متغیر است، اندازه‌گیری کلسیم یونیزه می‌تواند در صورت نیاز به درمان جایگزینی کلسیم، دقیق‌تر کمک کند. این مسئله به ویژه در جراحی قلب باز، پیوند اعضای اصلی و دیالیز کلیه صادق است.

هنگامی که سطح کلسیم سرم حداقل در سه اندازه گیری جداگانه بالا می رود، گفته می شود که بیمار هیپرکلسمی دارد. علائم هیپرکلسمی ممکن است شامل بی اشتهایی، حالت تهوع، استفراغ، خواب آلودگی و کما باشد. شایع ترین علت هیپرکلسمی هیپرپاراتیروئیدیسم است. پاراتورمون با افزایش جذب گوارشی (GI)، کاهش دفع ادرار و افزایش تحلیل استخوان باعث افزایش سطح کلسیم می شود. بدخیمی، دومین علت شایع هیپرکلسمی، می تواند به دو طریق عمده باعث افزایش سطح کلسیم شود. اول، متاستاز تومور (میلوم، ریه، سینه، سلول کلیوی) به استخوان می تواند استخوان را از بین ببرد و باعث تحلیل و رانده شدن کلسیم به داخل خون شود. دوم، سرطان (ریه، سینه، سلول کلیوی) می تواند ماده ای شبیه PTH (PTH اکتوپیک) تولید کند که باعث افزایش سطح کلسیم سرم گردد. مصرف بیش از حد ویتامین D می تواند کلسیم سرم را با افزایش جذب کلیوی و GI افزایش دهد. عفونت های گرانولوماتوز مانند سارکوئیدوز و سل با هیپرکلسمی همراه هستند.

در برخی موارد، کلسیم طبیعی سرم مانع هیپرکلسمی نمی شود. به عنوان مثال، اگر کلسیم سرم در بیمار مبتلا به کاهش آلبومین سرم طبیعی باشد (کلسیم در این بیماران باید کاهش یابد)، باید به هیپرکلسمی مشکوک شد. وضعیت مشابهی در بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه وجود دارد. این بیماران دارای سطوح فسفات بالا و سایر آنیون ها هستند که تمایل به کاهش مزمن کلسیم سرم دارند. در نتیجه، PTH به طور مداوم برای افزایش سطح کلسیم تحریک می شود. سطح کلسیم به مرور زمان به حالت نرمال برمی گردد، اما این سطح «طبیعی» در واقع نشان دهنده سطح «بالا» است، زمانی که فرد در نظر بگیرد که باید در این افراد کم باشد و این مورد از نوع کلاسیک هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه است.

هیپوکلسمی در بیماران مبتلا به هیپوآلبومینمی رخ می دهد. شایع ترین علل هیپوآلبومینمی سوء تغذیه (به ویژه در افراد الکلی) و انفوزیون های داخل وریدی با حجم زیاد است. از آنجایی که نیمی از کلسیم به آلبومین متصل است، وقتی آلبومین کم است، باید انتظار داشت که کلسیم کم باشد. انتقال خون بزرگ با سطوح پایین کلسیم سرم همراه است، زیرا افزودنی های سیترات که در خون ذخیره شده برای ضد انعقاد استفاده می شود، کلسیم آزاد را در جریان خون گیرنده متصل می کند. سوء جذب روده ای، نارسایی کلیه، رابدومیولیز، آلکالوز و پانکراتیت حاد (به دلیل صابونی شدن چربی) نیز با سطوح پایین کلسیم سرم مرتبط هستند. هیپومنیزیمی می تواند با هیپوکلسمی مقاوم به درمان مرتبط باشد. علائم هیپوکلسمی شامل عصبی بودن، تحریک پذیری و تتانی (انقباض غیر ارادی ماهیچه ها) است.

عوامل مداخله گر در آزمایش کلسیم خون:

• مسمومیت با ویتامین D ممکن است باعث افزایش سطح کلسیم شود.
• مصرف بیش از حد شیر ممکن است باعث افزایش سطح آن شود.
• pH سرم می تواند بر مقادیر کلسیم تأثیر بگذارد. کاهش pH باعث افزایش سطح کلسیم می شود.
• طولانی شدن زمان تورنیکه باعث کاهش pH و افزایش کاذب سطح کلسیم می شود.
• در اینجا معمولاً یک تغییر روزانه کوچک در کلسیم وجود دارد که حداکثر سطوح آن در حدود ساعت 9 شب رخ می دهد.
• هیپوآلبومینمی با کاهش سطح کلسیم کل همراه است.
• داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطوح شوند عبارتند از آنتی اسیدهای قلیایی، آندروژن ها، نمک های کلسیم، ارگوکلسیفرول، هیدرالازین، لیتیوم، PTH، دیورتیک های تیازیدی، هورمون تیروئید و ویتامین D.
• داروهایی که ممکن است باعث کاهش سطوح شوند عبارتند از استازولامید، آلبوترول، ضد تشنج ها، آسپارا ژیناز، آسپرین، کلسی تونین، سیس پلاتین، کورتیکواستروئیدها، استروژن ها، هپارین، ملین ها، دیورتیک های لوپ، نمک های منیزیم، ضد بارداری های خوراکی و دیور تیازید.

روش کار و مراقبت از بیمار در آزمایش کلسیم خون:

قبل از نمونه گیری:

• برای آزمایش خون معمولا از ورید جلوی بازو خون گیری می شود.
• برای این آزمایش احتیاجی به ناشتایی نیست اما چنانچه همراه با سایر آزمایش هایی است که نیاز به ناشتایی است باید ناشتا باشید.

هنگام نمونه گیری:

• لوله خونی که معمولاً استفاده می شود: قرمز
• تورنیکه را به مدت طولانی نباید بست.

بعد از نمونه گیری:

• محل خونگیری را فشار دهید یا از پانسمان فشاری استفاده کنید.
• محل خونگیری را از لحاظ خونریزی بررسی کنید.

نتایج و اهمیت بالینی در آزمایش کلسیم خون

سطوح افزایش یافته کلسیم (هیپرکلسمی):

• پرکاری پاراتیروئید
• تومور مولد PTH غیر پاراتیروئید (مانند کارسینوم ریه یا کلیه): پاراتورمون یا هورمون مشابهی ذخایر کلسیم را از استخوان به خون جابجا می کند.
• تومور متاستاتیک به استخوان
• بیماری پاژه استخوان
• بی تحرکی طولانی مدت: تخریب یا نازک شدن استخوان، کلسیم را از استخوان به داخل خون می راند.
• سندرم شیر قلیایی: با افزایش مصرف محصولات شیر یا آنتی اسیدها (که حاوی کلسیم هستند)، سطح کلسیم سرم می تواند افزایش یابد.
• مسمومیت با ویتامین D: ویتامین D به طور هم افزایی با PTH (پاراتورمون) برای افزایش کلسیم سرم کار می کند.
• لنفوم
• مولتیپل میلوما
• عفونت‌های گرانولوماتوز مانند سارکوئیدوز و سل: این بیماری‌ها با سطوح بالاتر ویتامین D مرتبط هستند که با PTH به طور هم افزایی برای افزایش کلسیم سرم عمل می‌کند.
• بیماری آدیسون: گلوکوکورتیکواستروئیدها فعالیت ویتامین D را مهار می کنند. هنگامی که فعالیت استروئید کاهش می یابد، عملکرد ویتامین D افزایش می یابد. ویتامین D به طور هم افزایی با PTH برای افزایش کلسیم سرم کار می کند.
• آکرومگالی
• پرکاری تیروئید

سطوح کاهش یافته کلسیم (هیپوکلسمی):

• هیپوپاراتیروئیدیسم: PTH باعث افزایش کلسیم سرم می شود. اگر سطح PTH کاهش یابد، کلسیم سرم کاهش می یابد.
• نارسایی کلیه
• هیپر فسفاتمی ثانویه به نارسایی کلیه: آنیون های اضافی در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی وجود دارد و به کلسیم سرم متصل می شوند.
• راشیتیسم (ریکتز)
• کمبود ویتامین D: ویتامین D به طور هم افزایی با PTH عمل می کند. PTH برای افزایش کلسیم سرم عمل می کند. بدون این هم افزایی، سطح کلسیم کاهش می یابد.
• استئومالاسی (نرمی استخوان)
• هیپوآلبومینمی
• سوء جذب: کلسیم کمتری در دسترس خون است.
• پانکراتیت
• آمبولی چربی: پانکراتیت با صابونی شدن (اتصال کلسیم به چربی ها) بافت اطراف لوزالمعده همراه است. او کلسیم خون را کاهش می دهد.
• آلکالوز: PH بالا در خون، کلسیم را به فضاهای داخل سلولی هدایت می کند. سطح خون کاهش می یابد.

تست های مرتبط با آزمایش کلسیم خون:

• هورمون پاراتیروئید: در این ازمایش هورمون PTH که باعث افزایش سطح کلسیم سرم می شود، اندازه گیری می گردد.
• آلبومین: در این آزمایش آلبومین سرم که تاثیر زیادی بر متابولیسم کلسیم سرم دارد، اندازه گیری می شود.
• ویتامین دی