آزمایش اسید اوریک خون| آزمایش UA

تفسیر آزمایش اسید اوریک خون URIC ACID, BLOOD

 

 هدف از انجام آزمایش اسید اوریک خون چیست؟

آزمایش اسید اوریک خون برای تشخیص شرایطی انجام می شود که باعث تغییر در سطح اسید اوریک در بدن می شوند، مانند بسیاری از اختلالات عملکرد کلیه و اختلالات متابولیک، از جمله نارسایی کلیه، نقرس، لوسمی، پسوریازیس، سوء تغذیه یا سایر شرایط ناتوان کننده و در بیمارانی که داروهای سیتوتوکسیک دریافت می کنند.

پزشکان آزمایش اسید اوریک خون را در موارد زیر تجویز می کنند:

زمانی که نقرس را تشخیص می دهند و بیمار علائم بالینی مرتبط داشته باشد، آزمایش اسید اوریک خون درخواست می شود. آزمایش اسید اوریک خون به صورت دوره ای برای نظارت بر بیماران دارای نقرس در طول درمان انجام می شود که شامل نظارت بر عملکرد کلیه پس از آسیب، تشخیص اختلال عملکرد کلیه یا یافتن علت سنگ کلیه می باشد. پزشکان بیماران را قبل و بعد از درمان سرطان با شیمی درمانی و پرتودرمانی، با آزمایش اسید اوریک خون کنترل می کنند تا مطمئن شوند که اسید اوریک خون خیلی بالا نمی رود.

مقادیر طبیعی در آزمایش اسید اوریک خون

بالغین:

مردان: mg/dL 4-8.5 یا mmol/L 0.24-0.51 (واحد SI)

زنان: mg/dL 2.7-7.3یا mmol/L 0.16-0.43 (واحد SI)

افراد مسن: مقادیر ممکن است کمی افزایش یابند.

کودکان: mg/dL 2.5-5.5 یا mmol/L 0.12-0.32 (واحد SI)

نوزادان: mg/dL 2-6.2

مقادیر بحرانی در آزمایش اسید اوریک خون > mg/dL 12

 

 کاربرد و توضیح آزمایش اسید اوریک خون

آزمایش اسید اوریک خون برای بررسی بیماری نقرس و یا عود سنگ ادراری انجام می شود.

اسید اوریک ترکیبی نیتروژن دار و محصول نهایی کاتابولیسم پورین (واحد ساختمانی DNA) می باشد. 75 درصد اسید اوریک توسط کلیه و 25 درصد آن از طریق روده ها دفع می شود. زمانی که سطح اسید اوریک بالا رود (هایپراوریسمی)، بیمار ممکن است دچار نقرس شود. نقرس نوعی آرتریت می باشد که به دلیل رسوب کریستال های اسید اوریک در بافت دور مفصلی به وجود می آید. اسید اوریک در بافت نرم هم رسوب می کند که به آن توفی (توده های اسید اوریک) می گویند. در صورتی که غلظت اسید اوریک ادرار به حد فوق اشباع برسد، کریستالیزه می شود و سنگ کلیوی تشکیل می گردد که می تواند باعث انسداد میزنای شود.

اسید اوریک عمدتا در کبد تولید می شود. سرعت تولید کبدی و سرعت دفع کلیوی آن تعیین کننده غلظت خونی اسید اوریک می باشند. بر حسب سن و جنس، مقدار اسید اوریک تغییر می کند.

ممکن است علت هایپر اوریسمی تولید بیش از حد یا کاهش دفع آن (همانند نارسایی کلیه) باشد. تولید بیش از حد اسید اوریک ممکن است به علت کمبود نوعی آنزیم کاتابولیک به وجود آید که باعث تحریک متابولیسم پورین می شود، و یا در مبتلایان به سرطان که سرعت نوسازی و تجزیه ی پورین و DNA بسیار زیاد است، به وجود آید. بسیاری از علل هایپر اوریسمی نامشخص می باشند و به همین دلیل به آن ایدیوپاتیک می گویند.

عوامل مداخله گر در آزمایش اسید اوریک خون

• استرس باعث افزایش سطح اسید اوریک می شود.
• داروهای حاجب اشعه-X باعث افزایش دفع اسید اوریک و کاهش سطح آن می شوند.
• تزریق مواد حاوی مقدار زیادی پروتئین (بخصوص گلیسین) مانند تغذیه کلی پارنتال (وریدی، غیر گوارشی) می تواند باعث افزایش اسید اوریک در آزمایش اسید اوریک خون شود، زیرا این ماده محصول تجزیه گلیسین می باشد.
• الکل، اسید آسکوربیک، آسپیرین (با دوز پایین)، کافئین، سیس پلاتین، دیازوکسید، اپی نفرین، اتامبوتول، لوودوپا، متیل دوپا (آلدومت)، اسید نیکوتینیک، فنوتیازین ها و تئوفیلین از جمله داروهایی هستند که باعث افزایش سطح اسید اوریک در آزمایش اسید اوریک خون می شوند.
• آلوپورینول، آسپیرین (دوز بالا)، آزاتیوپرین (ایموران)، کلوفیبرات، کورتیکواستروئید ها، استروژن ها، دیورتیک ها، انفوزیون های گلوکز، گایافنزین، مانیتول، پروبنسید و وارفارین از جمله داروهایی هستند که باعث کاهش سطح اسید اوریک در آزمایش اسید اوریک خون می شوند.

 مراحل انجام آزمایش اسید اوریک خون

قبل از نمونه گیری:

• روش کار برای بیمار توضیح داده می شود.
• از دستورالعمل آزمایشگاه در مورد لزوم ناشتایی بیمار پیروی کنید (بعضی می گویند که بیمار ناشتا باشد.)

هنگام نمونه گیری:

• در یک لوله ی در قرمز نمونه خون وریدی گرفته می شود.

بعد از نمونه گیری:

• محل خونگیری را فشار دهید یا از پانسمان فشاری استفاده کنید.
• محل خونگیری را از نظر خونریزی بررسی کنید.

نتایج آزمایش و اهمیت بالینی در آزمایش اسید اوریک خون

      سطوح بالا (هایپر اوریسمی) در آزمایش اسید اوریک خون:

در موارد افزایش تولید اسید اوریک، شاهد افزایش در آزمایش اسید اوریک خون هستیم:

• افزایش مصرف پورین ها: محتوی اسید نوکلئیک بعضی از غذاها مانند جیگر، لوزالمعده، کلیه و ماهی کولی بالا می باشد، در نتیجه ممکن است پس از مصرف آن ها، مقدار اسید اوریک در آزمایش اسید اوریک خون افزایش یابد.
• خطاهای ژنتیکی در متابولیسم پورین: شایع ترین آن اختلالی وابسته به X است و باعث افزایش آنزیمی می شود که خود باعث افزایش سنتز پورین ها می گردد و در نتیجه، محصولات تجزیه پورین ها از جمله اسید اوریک هم در آزمایش اسید اوریک خون افزایش می یابند. دومین نوع خطای ژنتیکی عبارت است از کمبود آنزیمی که RNA و DNA را از واحد های ساختمانی مربوطه می سازد. کمبود این آنزیم ها باعث تجمع واحد های ساختمانی سازنده ی آنها به اسید اوریک می شود که به صورت افزایش سطح خونی اسید اوریک در آزمایش اسید اوریک خون تظاهر می کند.
• سرطان متاستاتیک
• لوسمی ها
• مولتیپل میلوما
• شیمی درمانی سرطان: تخریب سریع سلولی همراه با سرطان های سریع الرشد (با گردش سلولی بالا) و بخصوص پس از شیمی درمانی تومورهای سریع الرشد، موجب لیز سلول ها و ریختن اسید های نوکلئیک آنها به جریان خون می شود. این اسید های نوکلئیک آزاد در کبد به اسید اوریک تبدیل می گردند و سطح اسید اوریک در آزمایش اسید اوریک خون افزایش می یابد.
• همولیز: هنگام همولیز، اسید نوکلئیک و ATP موجود در RBC به جریان خون ریخته می شود. این اسید های نوکلئیک آزاد، در کبد به اسید اوریک تبدیل می گردند و سطح اسید اوریک در آزمایش اسید اوریک خون افزایش می یابد.

در موارد کاهش دفع اسید اوریک، شاهد افزایش در آزمایش اسید اوریک خون هستیم:

• ایدیوپاتیک: شایع ترین علت هایپر اوریسمی می باشد. به دلایل نامعلوم، در این بیماران، کلیرانس اسید اوریک کاهش یافته است، در نتیجه اسید اوریک در خون تجمع می یابد و باعث افزایش در آزمایش اسید اوریک خون می شود. در مبتلایان به نقرص در مقایسه با افراد طبیعی، کمتر از نیمی از اسید اوریک به ادرار دفع می شود.
• بیماری مزمن کلیوی: پاتوفیزیولوژی چگونگی عدم دفع کافی اسید اوریک در این افراد، به خوبی مشخص نیست. شاید تنها علت آن کاهش فیلتراسیون گلومرولی باشد، ولی به نظر می رسد سایر مکانیسم ها هم دخیل باشند، در نتیجه باعث افزایش در آزمایش اسید اوریک خون می شود.
• اسیدوز (کتوز {دیابت یا گرسنگی} یا لاکتیک): کاهش ترشح اسید اوریک از توبول های کلیوی به ادرار، دفع اسید اوریک را کاهش می دهد. به علاوه ممکن است کتو اسید ها (کتو اسیدوز دیابتی یا الکلی) برای دفع توبولار با اسید اوریک رقابت کنند و باعث کاهش دفع اسید اوریک شوند، در نتیجه سطح اسید اوریک در خون افزایش می یابد و باعث افزایش در آزمایش اسید اوریک خون می شود.
• کم کاری تیروئید
• مسمومیت حاملگی
• هایپر لیپوپروتئینمی: پاتوفیزیولوژی این یافته ها مشخص نیست.
• الکلیسم: مصرف الکل سرعت تجزیه ی ATP را در کبد بالا می برد و باعث افزایش تولید اسید اوریک می شود. اسیدوز مزمن به دلیل مصرف بیش از حد الکل، باعث کاهش ترشح اسید اوریک از توبول های کلیوی به داخل ادرار می گردد. هر دو این عوامل باعث هایپر اوریسمی می شوند، در نتیجه افزایش در آزمایش اسید اوریک خون را مشاهده می کنیم.
• شوک یا حالاتی که باعث کاهش مزمن حجم خون شوند: افزایش باز جذب توبولی آب و الکترولیت ها باعث افزایش باز جذب اسید اوریک می شود در نتیجه افزایش در آزمایش اسید اوریک خون را مشاهده می کنیم.

  سطوح پایین در آزمایش اسید اوریک خون:

• بیماری ویلسون
• سندرم فانکونی
• مسمومیت با سرب: بیماری ویلسون و همچنین سندرم فانکونی همراه با آن، با افزایش دفع کلیوی اسید اوریک همراه می باشند. مسمومیت با فلزات سنگین هم عوارض مشابهی به وجود می آورد. در نتیجه باعث کاهش در آزمایش اسید اوریک خون می شود.
• آتروفی زرد کبدی: نارسایی شدید کبد باعث عدم ساخت اسید اوریک و کاهش سطح خونی اسید اوریک در آزمایش اسید اوریک خون می شود.
• آزمایش های مرتبط در آزمایش اسید اوریک خون

اسید اوریک ادرار (Uric Acid Urine): آزمایش اسید اوریک ادرار برای بررسی سطح اسید اوریک ادرار و بررسی مبتلایان به سنگ کلیه انجام می شود.