آزمایش قند خون

بر اساس دلیل و هدف از نیاز به اندازه گیری قند خون ، از چهار نوع آزمایش استفاده می شود:

(1) قند خون ساده (BS)

(2) آزمایش قند خون ناشتا (FBS)

(3)  آزمایش قند خون 2 ساعت پس از غذا (2-hpp)

(4) آزمایش قند خون تست تحمل گلوکز (GTT)

1) قند خون ساده (BS)

آزمایش قند خون ساده در زمان بستری بیمارانی که در باید در بیمارستان بستری شوند و مواقع اورژانسی که فرد دچار بیماری جدی و اختلالات عصبی شده اند انجام می شود و بدون نیاز به ناشتا بودن فرد نیست.

2) آزمایش قند خون ناشتا (FBS)

آزمایش قند خون ناشتا (FBS) که Fasting Blood Sugar می باشد در تشخیص بیماری دیابت (مرض قند) مورد استفاده قرار می گیرد. قبل از این آزمایش باید 12 الی 14 ساعت ناشتا بوده و البته در طول این مدت نوشیدن آب ( در حد نیاز) مانعی ندارد. برای آزمایش حدود 5 میلی متر خون وریدی از فرد گرفته شده و مور د آزمایش قرار می گیرد.
عموما به دلیل ناشتا بودن فرد احتمال افت قند خون پس از انجام آزمایش دیابت وجود دارد به همین دلیل خوردن مقداری شیرینی جات و یا کیک و یا شربت پس از انجام آزمایش توصیه می گردد.
برای تفسیر درست نتایج آزمایش همیشه آزمایشگاه (پزشک آزمایشگاه و یا مسئول آزمایشگاه ) باید از نوع داروی مصرفی مطلع بیمار مطلع باشد تا نتیجه درست تحلیل گردد زیرا برخی داروها امکان دارد جواب آزمایش به طور کاذب را منفی و یا مثبت نمایند. امکان دارد پزشک یا مسئول آزمایشگاه بخواهد که قبل از انجا آزمایش مدتی مصرف دارو قطع گردد.

3) آزمایش قند خون 2 ساعت پس از غذا (2-hpp)

آزمایش قند خون 2 ساعت پس از غذا (2-hour postprandial plasma glucose که به اختصار 2-hpp گفته می شود) زمانی درخواست می گردد که نتیجه آزمایش قند خون ناشتا (FBS) مشکوک باشد، استفاده می شود. گاهی از این آزمایش برای شناسایی اولیه قند خون به جای آزمایش قند خون ناشتا (FBS ) استفاده می شود. مواردی که آزمایش قند خون 2 ساعت پس از غذا نتیجه بهتری نسبت به آزمایش قند خون ناشتا دارد شامل موارد زیر می باشد:
• زمانی که فرد سابقه خانوادگی مرض قند داشته باشد.
• زمانی که فرد اضافه وزن (چاق) دارد.
• زمانی که فرد سابقه عفونت های مکرر مخصوصا عفونت های قارچی در ناحیه تناسلی و یا کورک های جلدی و یا آبسه مکرر باشد.
• زمانیکه مادری سقط جنین های پیای داشته و یا نوزادی با وزن بیش از چهار کیلو گرم و یا زایمانی زودرس داشته باشد.

این آزمایش قند خون در مواقعی به جای دو ساعت پس از غذا، سه ساعت پس از صرف غذا انجام می گیرد خصوصا در دران بارداری
نکته: در برخی از موارد (خصوصا در دوران حاملگی) بجای 2 ساعت، قند خون 3 ساعت پس از غذا اندازه گیری می شود.
آزمایش قند خون 2 ساعت پس از غذا (2-hpp) دو ساعت پس از خوردن غذای متوسط و یا حدود صد گرم کربوهیدارت در صبح انجام می شود که در این آزمایش قند خون نیز حدود پنج میلی لیتر خون وریدی (سیاهرگی) برای نمونه از فرد بیمار گرفته می شود. بدین ترتیب که بیمار باید دو ساعت قبل از مراجعه به آزمایشگاه صبحانه ای متوسط شامل شیر و پنیر و نان و کره مصرف گردد و یا اینکه از فرد خواسته می شود ناشتا به آزمایشگاه برود و در آنجا 100-75 گرم پودر گلوکز حل شده در شیر یا آب و یا 100 گرم عسل (البته مقدار گلوکز بسته به وزن و سن فرد تفاوت می کند و در آزمایشگاه میزان آن به بیمار اعلام می شود) به بیمار داده می شود و پس از دو ساعت نمونه گیری از خون فرد صورت می گیرد. باید دقت شود که در فاصله زمانی 2 ساعته صرف غذا تا نمونه گیری، بجز آب چیز دیگری مصرف نگردد.
4) آزمایش قند خون تست تحمل گلوکز (GTT)
آزمایش قند خون تحمل گلوکز (GTT) زمانی خواسته می شود که نتیجه ی هر دو آزمایش قند خون ناشتا FBS و آزمایش قند خون 2 ساعت پس از غذا 2-hpp مشکوک باشد.

• در این آزمایش فرد باید از 12 الی 16 ساعت قبل از انجام آزمایش قند خون ناشتا باشد.

• آزمایش قند خون تست تحمل گلوکز (GTT) بین ساعات 7 الی 9 صبح انجام می گردد.
• از سه روز قبل به بیمار رژیمی پر کربوهیدارت داده می شود.
• برای نمونه گیری ابتدا نمونه ادرار و خون ناشتا از بیمار گرفته می شود و پس از آن 50 الی 100 گرم پودر گلوکز محلول به بیمار داده می شود که باید در حداکثر پنج دقیقه مصرف شود (می توان رقیق تر هم کرد) و سپس با فواصل زمانی ابتدا نیم و سپس یک ساعته و کلا به تعداد چهار بار (نیم ساعت پس از نوشیدن شربت و سپس یک ساعت پس از خوردن شربت و دو ساعت و سپس سه ساعت پس از خوردن شربت) از فرد نمونه ادرار و خون گرفته می شود. می توان در این بازه زمانی برای دفعات ادرار آب نوشید.
در صورت بروز کبودی در ناحیه خون گیری ، به مدت یک الی دو روز از کمپرس گرم مرطوب (هر روز 3 الی 6 دفعه، هر دفعه مدت 5 تا 10 دقیقه) استفاده شود.