آزمایش تومور مارکر

تومور مارکرها به ندرت به تنهایی برای نشان دادن سرطان کفایت می‌کنند. تعداد خیلی کمی از تومور مارکرها برای یافتن سرطان در مراحل اولیه مفید هستند چون:
1- همیشه هر فرد مقداری از این مارکرها در خون دارد.
2- معمولاً زمانیکه سرطان به مراحل پیشرفته می‌رسد سطح آنها بالاتر از نرمال می‌شود.
3- بعضی از افراد مبتلا به سرطان هرگز سطوح بالای تومور مارکر ندارند
4- حتی هنگامیکه این مارکرها بالا گزارش می‌شوند، همیشه به معنای سرطان نیست.
الف- تومور مارکرهایی که از خون یا ادرار به دست می‌آیند:
1- AFP (نرمال ng/ml10>)
A- تومور کبدی: هپاتوسلولار کارسینوما
اگر بیمار مشکل قبلی کبدی داشته باشد بالاتر از 400 می‌رسد و اگر همراه هپاتیت مزمن باشد به بالای 4000 می‌رسد. اگر تومور با جراحی بطور کامل برداشته شود مقدار آن نرمال می‌شود پس برای برسی پاسخ به درمان می‌توان از این مارکر استفاده کرد.
این مارکر در هپاتیت حاد و مزن نیز بالا می‌رود ولی بندرت بالاتر از 100 می‌شود.
B- سرطان بیضه: endodermal sinus type, embryonal cell
C- سرطان تخمدان: Mixed germcell cancer , yolk sac T.
D- Mediastinal Iermcell tumor
2- B2M (بتا 2- میکروگلوبولین):
A- مولتیپل میلوما
B- CLL
C- ماکروگلوبولینمی والدنشتروم
در بیماریهای غیر سرطانی کلیه و هپاتیت‌ها نیز بالا می‌رود.
در موارد سرطانی نشانه پیش آگهی ضعیف بیماری است.
3- bladder tumor Antigen: BTA:
در ادرار بیماران کانسر مثانه یافت می‌شود. به پزشکان اجازه می‌دهد تا در پیگیری بیمار کمتر سیستوسکوپی انجام دهند. در سنگهای کلیوی یا عفونت ادراری بالا می‌رود.
4- CA 15-3: Breast Cancer
در 10% بیماران در مراحل اولیه سرطان و 70% بیماران مرحله پیشرفته آن دیده می‌شود. میزان طبیعی آن کمتر از 30u/ml است. سطوح بالای 100 در زنان بدون کانسر هم دیده می‌شود.
5- CA 19-9 :
A- کانسر پانکراس: تست غربالگری مناسبی نیست. چون در مراحل اولیه کانسر نرمال است. ولی همچنان بهترین تومور مارکر برای پیگیری کانسر پانکراس است.
B- کانسر کولورکتال
6- CA-125
A- epithelial Ovarian Cancer
B- سرطان لوله فالوپ
C- کانسر اولیه پریتوئن
7- کلسی تونین: یکی از تومور مارکرهای نادری است که در شناسایی کانسر اولیه کمک می‌کند. میزان طبیعی آن کمتر از 12-5pg/ml است.
A- کارسینوم مدولاری تیروئیدی: میزان آن به بالای 100 می‌رسد.
B- سرطان ریه
C- لوکمی
8- Carcinoemberionic Antigen- CEA: برای تشخیص یا غربالگری سرطان کورلورکتال نیست بلکه برای بررسی پروگنوز و پیگیری این بیماران است.
9- B-HCG:
A- Germcell T: بیضه، تخمدان، مدیاستن
B- کوریوکارسینوما (gestational trophoblastic disease)
10- ایمونوگلوبولین:
A- مولتیپل میلوما
B- ماکروگلوبولینمی والدنشتروم
11- Ovarian Stromal C. :inhibin
12- PSA: تنها مارکری است که برای غربالگری کانسر استفاده می‌شود. پروتئینی است که از سلولهای غده پروستات ترشح می‌شود و فقط در مردان وجود دارد. مقدار طبیعی آن کمتر از 4ng/ml است.
در کانسر پروستات میزان آن به بالای 10 می‌رسد. اگر میزان آن بین 4 تا 10 بود می‌توان از gray zone بیوپسی تهیه کرد یا اینکه اول Free PSA را چک کرد و اگر این مارکر زیر 10% بود سپس بیوپسی کرد.
علاوه بر کانسر پروستات در BPH، افراد مسن، عفونت یا التهاب پروستات و 1 تا 2 روز بعد از ejaculation بالا می‌رود.
13- S- 100: ملانوم
14- تیروگلوبولین: نشانگر کانسر تیروئید است. بعد از درمان کانسر تیروئید افت می‌کند. افزایش آن بعد از درمان نشانه عود بیماری است.
ب- تومورمارکرهایی که از سلولهای سرطانی تهیه شده از بیوپسی بافتی بدست می‌آیند.
1- HER1 یا (Epidermal growth factor receptpr) EGFR:
رسپتوری روی سلول است که در رشد آن موثر است. بنابراین بروز بیشتر آن نشانه رشد سریعتر، گسترش سریعتر و پاسخ به درمان سخت‌تر است. کانسر سر و گردن، کولون، پانکراس، پستان و ریه non small cell پیشگویی کننده میزان درمان پذیری است.
2- HER2/neu یا erb B-2 یا EGFR2:
نشانه رشد سلولهای سرطانی در کانسر پستان، معده و مری است. اگر مثبت بود و به داروهایی که بر علیه رسپتور HER2 اثر می‌کند حساس خواهد بود.
3- Hormon receptor Breast cancer:
دو نوع ER و PR دارد که در 3/2 کانسر پستان حداقل یکی از اینها مثبت است. کانسرهایی که رسپتور مثبت هستند پروگنوز بهتری نسبت به کانسرهای رسپتور منفی دارند و معمولاً به درمان با تاموکسی فن جواب می‌دهند.
4- KRAS:
نقص (موتاسیون) در ژن KRAS در کانسر کولورکتال و ریه وجود دارد.