آزمایش هپاتیت، تشخیص و شناسایی بیماری هپاتیت
کبد (Liver) عضوی از بدن است که در سمت راستِ شکم و زیر پرده دیافراگم قرار دارد و فقط در مهرهداران وجود دارد.کبد بزرگترین غده در بدن است با وزنی حدود 1.5 کیلوگرم. وظایف کبد در بدن بسیار زیاد است تقریبا کبد دارای 500 وظیفه مختلف در بدن است. برخی از وظایف کبد عبارتند از: سمزدایی متابولیتهای تولیدی در بدن و همچنین تولید مواد بیوشیمیایی و پروتئینهایی که برای گوارش و رشد ضروری هستند. نقشهای دیگر کبد عبارتند از تجزیه گلبولهای قرمز خون و تولید هورمونهاو تنظیم ذخیره گلیکوژن .
کبد یکی از اعضا حیاتی بدن انسان است و در معرض بیماری های مختلفی از جمله کبد چرب ، هپاتیت، سیروز کبدی، سرطان کبدو ..قرار دارد. یکی از بیماری هایی که کبد را درگیر می کند هپاتیت است. هپاتیت به معنای التهاب در پارانشیم کبد است که به دلایل مختلفی می تواند ایجاد شود.از جمله این عوامل می توان به مصرف الکل ، مصرف برخی داروها، ویروس ها و باکتری ها اشاره کرد . یکی از عوامل اصلی ایجاد هپاتیت ویروس ها هستند. ویروس های عامل هپاتیت دارای انواع مختلفی هستند که مهمترین آنها شامل ویروس نوع A,Bو C می باشد.
هپاتیت B
يكي از جدي ترين انواع هپاتيت را ويروس هپاتيت B سبب مي شود. اين بيماري شايعتر و ١٠٠ برابر مسري تر از ايدز است.در كشورايران ،این ویروس شايعترين علت هپاتيت حاد و مزمن و هم چنين سيروز كبدي و هپاتوسولار كارسينوماي كبدي در بالغين است. ابتلا به اين ويروس در بیش از دو ميليارد نفر از مردم جهان اتفاق افتاده است. هر سال حداقل يك ميليون نفر در اثر ابتلاء به اين ويروس و عوارض آن در سطح جهان فوت می کنند.درایران چيزي حدود ٢٠ ميليون نفر از جمعيت كشور در تما س با اين ويروس بوده اند كه حدود 8/1الی2ميليون نفر آنها به صورت حامل باقي مانده اند . حدوديكصد هزار نفر به علت اين ويروس در هرسال بيمار مي شوند.6 الی 8 هزار نفر سالانه به دلیل عوارض ناشی از ویروس فوت می کنند.
راه های انتقال:
1- انتقال مادر به جنین
۲- تماس جنسی نا ایمن
۳- تماس با خون آلوده فرد مبتلا به هپاتیتB یا زخمهای آلوده
۴- ، حجامت و خالکوبی و سوراخ کردن غیر بهداشتی گوش
5- استفاده از وسایل شخصی مانند: حوله و ریش تراش،ناخنگیر،مسواک،
۶-استفاده از سرنگ مشترک در بین معتادان تزریقی
۷-انتقال از طریق وسایل دندانپزشکی غیر استریل
۸-تزریق فرآورده های خونی آلوده( نادر است)
هپاتیت B دارای دو نوع حاد و مزمن است.
عفونت حاد: بروز نشانههای اختصاصی هپاتیت به علاوه نتیجه تست مثبت.
عفونت مزمن: عفونتی پایدار است به علاوه التهاب کبد و نتیجه تست مثبت
ناقل: عفونت پایدار بدون التهاب کبد (ناقل فردی است که از نظر ظاهرسالم است ولی در درون بدن خود ویروس را حمل میکند و مستعد انتقال آلودگی به سایر افراد است)
عفونت بهبود یافته: هیچ علامتی از عفونت با HBV دیگر دیده نمی شود، تست HBV DNA منفی می باشد و علائمی از التهاب کبد دیده نمی شود.
علائم بالینی:
در برخی موارد، افراد مبتلا به هپاتیت B ممکن است بدون علامت یا دارای نشانه های خفیف باشند. با این حال، 70 درصد مبتلایان علائم حاد هپاتیت B را نشان می دهند.
علائم هپاتیت B عبارتند از : تهوع یا استفراغ - نقص عملکرد کبد- از دست دادن اشتها- تب- خستگی - درد شکمی - درد مفاصل-زردی- ادرار تیره
به طور متوسط، علائم هپاتیت B سه ماه پس از قرار گرفتن در معرض ویروس، ظاهر میشود. اما گاهی اوقات این زمان بین 6 هفته تا 6 ماه نیز طول می کشد. نشانه ها و علائم ممکن است حداکثر 6 ماه طول بکشند. حتی زمانی که علائم و نشانه ها وجود نداشته باشد باز هم انتقال از یک فرد آلوده به یک فرد سالم، امکان پذیر است.
تشخیص:
آزمایش با گرفتن نمونه خون و بررسی آنتی ژن ویروس و آنتی بادی صورت می گیرد. شناسایی عفونت اولیه جهت جلوگیری از عواقب بهداشتی بسیار ضروری است. جهت انجام این تست به آمادگی قبلی خاصی نیاز نیست.
آزمایش HBV DNA: این آزمایش دارای این قابلیت است که تعداد ویروس موجود در خون بیمار را مشخص نماید و نتایج را به شکل عدد بیان کند. همچنین قادر به این است که ویروس را در چرخه تکثیر شناسایی کند . این آزمایش خطر تخریب کبد را نیز نشان می دهد .
در آزمایشگاه پاتوبیولوژی بیمارستان رسالت تهران تست بررسی ویروس HBV توسط روش Real Time PCR انجام می شود. این تست به پزشک اجازه می دهد که از وایرال لود ، چرخه تکثیر ویروس و موثر بودن درمان های ضد ویروسی اطلاع پیدا کند.
هپاتیت C:
هپاتیت C یک بیماری عفونی ویروسی است که سبب التهاب و آسیب کبد میشود. هپاتیت سی بر دو نوع است 1-مزمن 2-حاد.
هپاتیت C حاد
بیماری هپاتیت سی حاد عفونتی کوتاهمدت است که ممکن است تا 6 ماه علائم ادامه داشته باشد. اما گاهی سیستم ایمنی ویروس را بهطور کامل از بدن حذف می کند.
هپاتیت C مزمن
نوع مزمن بیماری طولانیمدت است و اگر بدن قادر نباشد ویروس واردشده به کبد را بهطور کامل از بین ببرد اتفاق می افتد. تقریبا ۷۵ تا ۸۵ درصد افراد مبتلا به هپاتیت C حاد بعد از مدتی وارد مرحله مزمن بیماری میشوند.
هپاتیت C جدی ترین نوع هپاتیت است امروزه این بیماری یکی از رایج ترین دلایل پیوند کبد در بزرگسالان می باشد. هر ساله ، افراد زیادی در اثر این عفونت از بین می روند. امروزه 60 بیماری عفونی کشنده دیگر از جمله ، ذات الریه پنوموکوکی ،HIV و سل وجود دارند ولی باز هم بیشترین آمار تلفات مربوط به هپاتیت است.
علائم:
اکثر افراد مبتلا به هپاتیت C فاقد هیچ علامتی هستند. این بیماری می تواند بشکل “خاموش ولی کشنده” باشد. حتی فرد ممکن است بدون علائم باشد ولی ده ها سال بعد دچار مشکلات جسمی شود و فرد بیمار می تواند در طول این مدت بیماری را به دیگران منتقل کند.
وقتی علائم بروز کند (معمولاً وقتی بیماری خیلی پیشرفته باشد) ، می تواند شامل موارد زیر باشد:
تب،شکم درد (در سمت راست بالا)،درد مفصل، زردی(وقتی سفیدی چشم زرد به نظر می رسد)، استفراغ و کم اشتهایی ،حالت تهوع مدفوع تیره یا خاکستری رنگ.
راه انتقال:
راه اصلی انتقال هپاتیت C از طریق خون است. حتی گاهی ممکن است مقدا ر خون بسیار کم با شد که حتی دیده نشود، ولی باز هم می تواند بیماری را منتقل کند
راههای ابتلا به هپاتیت C:
تماس با خون آلوده
لوازم آلوده دندان پزشکی
انتقال از طریق خالکوبی
بی بند و باری جنسی
انتقال مادر به جنین
استفاده از سرنگ مشترک در معتادان تزریقی
روش تشخیص هپاتیت C چگونه است؟
آزمایش خون برای تشخیص حضور آنتی بادی هپاتیت C
حالا بعد از مثبـت شدن تست آنتی بادی خون، آزمایش بررسی حضور ژن ویروس هپاتیت C در خون انجام می شود.
لزوم انجام تست هپاتیت C :
غربالگری هپاتیت برای همه بزرگسالان توسط پزشکان در سنین ۱۸ تا ۷۹ سال توصیه می شود. منظور از غربالگری انجام تست خونی هپاتیت C و تشخیص عفونت احتمالی برای افرادی است که هنوز نشانه های بیماری را بروز نداده اند. بسیاری از افراد که مبتلا به هپاتیت C هستند هیچ علامتی ندارند و از بیماری خود آگاه نیستند. غربالگری سبب می شود تا پیش از ایجاد هرگونه معضل جدی، بتوان ویروس را از بدن حذف کرد و یا آن را تحت کنترل در آوریم.
هپاتیت A:
بیماری هپاتیت A یک بیماری عفونی است که توسط ویروس هپاتیت A ایجاد می گردد. این عفونت می تواند بشکل برق آسا و ناگهانی باشد و یا بشکل تحت حاد ایجادد شود.اين ويروس از يک ساختمان نوکلئوپروتئيني فاقد پوشينه تشکيل شده است.این ويروس به دليل فقدان پوشينه به صفرا و شوينده ها مقاوم است. اين ويروس در محيط خارج از بدن و در فاضلاب به مدت طولاني عفونت زا باقي ميماند، اما کلر و فرمالين آن را غيرفعال ميکنند. ويروس پس از ورود به بدن در سلولهاي اپي تليال دستگاه گوارش و سلول های کبد تکثير و پس از تکثير بدون ليز کردن سلولها از آنها خارج مي شود.در کودکان اغلب بيماري به صورت بدون علامت است ولي هرچه سن فرد بالاتر برود احتمال پيدايش علائم بيشتر ميشود؛ احتمال مرگ و مير نيز به همين نسبت با افزايش سن بالاتر مي رود. اين بيماري درکشورهاي در حال توسعه شيوع بالاتري نسبت به کشورهاي صنعتي و پيشرفته دارد. درکشورهاي توسعه نيافته اين بيماري اندميک است و افراد اغلب در سنين پائين درگير ميشوند، ولي علائم بيماري در افراد خفيفتر است. در مورد کشورهاي صنعتي به دليل سطح بهداشت بالا، بيماري اسپوراديک و افراد اغلب در سنين بالاتر مبتلا ميشوند و علائم بيماري در آنها شديدتر است.جدي ترين عارضه عفونت با ویروس هپاتیت Aمرگ مي باشد كه به ندرت روي مي دهد، اما احتمالآن در بزرگسالان به خصوص در بيماران مبتلا به عفونت هاي کبدی مزمن و افراد مسن بیشتر از کودکان است. ويروس هپاتيت A دارای یک سروتیپ می باشد و یک بار ابتلا به ان سبب ایجاد ایمنی در کل عمر می گردد. در ايران استفاده از واكسن عليه ويروس هپاتيت A در برنامه هاي واكسيناسيون كشور قرارندارد. افراد مبتلا به هپاتیت باید از نوشیدن الکل خوداری کنند زیرا سبب آسیب بیشتر به کبد می شود.
راه انتقال:
اين بيماري از طريق مدفعي-دهاني و اغلب از راه آب آشاميدني آلوده منتقل ميشود.راه ديگر انتقال اين ويروس از طريق ارتباط جنسي و يا تماس نزديک با فرد آلوده مي باشد.
علائم بیماری:
بیماري در کودکان (خصوصاً زیر 6 سال)، غالباً بدون علامت میباشد، در کودکان با سن بالاتر یا در بالغین آلوده به این ویروس نشانه هایی نظیر خستگی، درد شکم، تهوع ،بی اشتهایی، تب بالا و زردی پوست و سفیده چشم ، ادرار زرد یا تیره درد مفاصل ، دیده میشود.
شرایط انجام آزمایش:
جهت انجام آزمایش هپاتیت A نیاز به ناشتا یا شرایط خاصی نمی باشد.
آزمایش هپاتیت،آزمایش هپاتیت B،آزمایش هپاتیت C،آزمایش هپاتیت مزمن
مطالب مرتبط :
درمان هپاتیت c|آزمایشگاه شبانه روزی بیمارستان رسالت